ODSZKODOWANIE I ZADOŚĆUCZYNIENIE ZA ŚMIERĆ OSOBY NAJBLIŻSZEJ
Na wstępie należy wskazać na podstawowe różnice pomiędzy zadośćuczynieniem i odszkodowaniem. Nie są to pojęcia tożsame. Zadośćuczynienie to jednorazowa rekompensata, która ma na celu wyrównanie bólu i krzywdy, jaką jest śmierć osoby najbliższej. Tą krzywdą jest przede wszystkim cierpienie psychiczne, poczucie osamotnienia i utrata poczucia bezpieczeństwa wynikająca ze śmierci osoby, z którą byliśmy emocjonalnie związani. Zadośćuczynienie różni się od odszkodowania zatem tym, że ma na celu wyrównanie krzywdy niemajątkowej, natomiast odszkodowania dochodzimy odszkodowania dochodzimy wówczas, gdy chcemy pokryć poniesione koszty, utracony zarobek lub doznaliśmy znacznego pogorszenia sytuacji życiowej.
ODSZKODOWANIE Z TYTUŁU POGORSZENIA SYTUACJI ŻYCIOWEJ
Odszkodowanie w razie śmierci członka rodziny, należy się osobie, która wskutek śmierci poszkodowanego doznała znacznego pogorszenia sytuacji życiowej. W takiej sytuacji, odszkodowanie wypłacane jest przez ubezpieczyciela w formie jednorazowej kwoty.
Do kręgu osób uprawionych należy zaliczyć:
Katalog osób uprawionych do dochodzenia powyższego świadczenia jest dość szeroki. Koniecznym jest udowodnienie, że wskutek śmierci, osoba najbliższa doznała znacznego pogorszenia sytuacji życiowej. Pogorszenie sytuacji życiowej może dotyczyć zarówno sytuacji materialnej, jak i niematerialnej.
Sąd Najwyższy wielokrotnie wypowiadał się w kwestii odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej. Dla przykładu, należy powołać wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2010 r., sygn. akt I CSK 702/09, opubl. LEX nr 688668: „celem uregulowania z art. 446 § 3 k.c. jest chociażby częściowe zrekompensowanie uszczerbku w postaci znacznego pogorszenia sytuacji życiowej, będącego następstwem zdarzenia, w którym poniósł śmierć najbliższy członek rodziny. Odszkodowanie to ma szczególny charakter, polegający na dążeniu do naprawienia szkody majątkowej, która jest ściśle powiązana z krzywdą niemajątkową, a ponadto obie postacie tych szkód wzajemnie negatywnie na siebie oddziałują, skutkując znacznym pogorszeniem sytuacji życiowej. Powoduje to trudności w ścisłym wyliczeniu rozmiaru tej szkody, stąd mowa o "stosownym", a nie "należnym" odszkodowaniu i wymaga rozważenia wszystkich okoliczności konkretnej sprawy. Ocena pogorszenia tej sytuacji i stopnia jego rozległości w znaczeniu sfer życia, których dotknęło, powinna być prowadzona w oparciu o szczegółową analizę położenia, w jakim znajduje się osoba uprawniona z uwzględnieniem wszystkich okoliczności, które mają wpływ na jej warunki (trudności) życiowe, wiek, stopień samodzielności życiowej, stosunki rodzinne i majątkowe, warunki wychowawcze oraz przeprowadzenie porównania z sytuacją, w jakiej znalazłby się uprawniony, gdyby nie śmierć osoby bliskiej. Znaczne pogorszenie zależne jest od rozmiarów ujemnych następstw o charakterze majątkowym, a także zmian z sferze dóbr niemajątkowych, już istniejących oraz dających się przewidzieć w przyszłości na podstawie zasad doświadczenia życiowego. Celem tego świadczenia jest umożliwienie uprawnionemu przystosowania się do zmienionych warunków, a zatem również złagodzenie nieodwracalności negatywnych przeżyć, ich natężenia i świadomości utraty więzi emocjonalnej ze zmarłym, zdolności adaptacji do tych warunków oraz rokowań co do perspektyw życiowych.”
ZADOŚĆUCZYNIENIE ZA ŚMIERĆ OSOBY BLISKIEJ
W przypadku śmierci bliskiego podczas ubiegania się o wypłatę zadośćuczynienia należy wykazać więź łączącą ze zmarłym, a także krzywdę jakiej doznało się w wyniku śmierci osoby bliskiej, przy czym krzywda ta nie musi wywoływać choroby psychicznej, a jedynie cierpienia emocjonalne, utratę więzi, poczucie pustki i lęku przed przyszłością bez wsparcia zmarłej osoby.
Stosownego zadośćuczynienia możemy dochodzić także na podstawie art. 448 w związku z art. 24 Kodeksu Cywilnego, który pozwala na wypłatę zadośćuczynienia za naruszenia dobra osobistego, a czyn sprawcy, w wyniku którego zmarła osoba bliska jest naruszeniem tego dobra. W przypadku śmierci osoby przed 3 sierpnia 2008 r. najkorzystniej oprzeć się właśnie o ten artykuł, jeśli chcemy dochodzić zadośćuczynienia. W postepowaniu przed sądem koniecznym jest wykazanie jakie dobro osobiste zostało naruszone przez śmierć osoby bliskiej.
Do kręgu osób uprawnionych do dochodzenia zadośćuczynienia należy zaliczyć w szczególności:
Każdy z przypadków powinien być rozpatrywany indywidualnie. Głównym kryterium przy ustalaniu zadośćuczynienia jest więź łącząca zmarłego z uprawnionym. Dlatego też krąg osób najbliższych rozszerza się np. o konkubentów, dziadków, pasierbów, wujów, macochy, ojczymów. Wobec powyższego, nie ma znaczenia stopień pokrewieństwa, a właściwym dla określenia więzi jest stopień zażyłości pomiędzy poszkodowanym a dochodzącym zadośćuczynienia.
Wysokość zadośćuczynienia ustalana jest w oparciu o rozmaite kryteria. Z najważniejszych należy wskazać:
Wymienione wyżej kryteria stanowią katalogu zamkniętego. W danym stanie faktycznym należy w sposób indywidualny dokonywać oceny dochodzonych roszczeń.
Czy warto ubiegać się o odszkodowanie za śmierć bliskiego?
Zdecydowanie tak. Oczywiście nic nie przywróci życia osobie zmarłej. Mimo wszystko zadośćuczynienie i odszkodowanie do pewnego stopnia zrekompensują doznaną krzywdę – zarówno psychiczną, jak i materialną. Świadczenie otrzymane od ubezpieczyciela pozwoli Ci na godne życie, w szczególności jeśli zmarły był jedyną osobą utrzymującą rodzinę.
Dodatkowo, otrzymane zadośćuczynienie lub odszkodowanie rodzina może przeznaczyć na koszty leczenia własnego, np. na niezbędne wsparcie psychologa, który pomaga uporać się po krzywdzie, jaką jest śmierć bliskiej osoby.
W jakim terminie można dochodzić zadośćuczynienia lub odszkodowania?
Powyższych świadczeń można dochodzić od sprawcy zdarzenia w ciągu 20 lat od wypadku. Oczywiście każda sytuacja uzależniona będzie od okoliczności zdarzenia oraz od faktu, czy sprawca wypadku komunikacyjnego został skazany.
W sytuacji, gdy w wyniku zdarzenia drogowego, utracimy osobę bliską, nie warto zwlekać z wystąpieniem o wypłatę zadośćuczynienia czy odszkodowania. Im wcześniej skierujemy zgłoszenie szkody do ubezpieczyciela, tym łatwiej będzie nam udowodnić szereg okoliczności mających wpływ na wysokość przyznanych kwot.
Czy warto występować do sądu po wyższe zadośćuczynienie, odszkodowanie?
W procesie sądowym mamy zdecydowanie szersze sposobności prawidłowego uzasadnienia wysokości należnej nam kwoty zadośćuczynienia i odszkodowania niż przed ubezpieczycielem, a także możliwość odwołania się od wyroku sądu. Z reguły kwoty wypłacane w toku postępowania likwidacyjnego są znacznie zaniżane. Dopiero przed sądem mamy możliwość udowodnienia naszych roszczeń i uzyskania znacznie wyższych świadczeń.
